ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ; ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΜΕ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΕΧΟΥΝ ΔΥΣΚΟΛΗ ΟΥΡΗΣΗ; ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΣΤΑΤΗ;
Με την πάροδο των ετών, το μέγεθος του προστάτη αυξάνεται και έτσι αναπτύσσεται αυτό που ονομάζουμε υπερπλασία του προστάτη. Βέβαια, η υπερπλασία ανακαλύπτεται στο μικροσκόπιο και μπορεί να μην έχει ευθεία σχέση με το μέγεθος του αδένα. Το ίδιο ισχύει και για την καλοήθεια ή κακοήθεια του προστάτη. Πρόκειται, δηλαδή, για ορισμούς που προκύπτουν από τη βιοψία του και πάλι μέσω του μικροσκοπίου. Άρα, στην καθημερινότητα μπορούμε να μιλάμε για τη μεγέθυνση του προστάτη αδένα.
Τα προβλήματα με την ούρηση λόγω του μεγάλου προστάτη συνήθως ξεκινάνε μετά την ηλικία των 50 ετών. Τα κυρίαρχα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι:
- η δυσκολία στη έναρξη της ούρησης
- η μειωμένη ροή των ούρων
- η συχνουρία (πάνω από 7 φορές ημερησίως)
- η νυχτερινή ούρηση (πάνω από μία φορά κατά τη νύχτα)
- το αίσθημα ότι η ουροδόχος κύστη δεν αδειάζει
- η μειωμένη ακτίνα των ούρων
- πλήρης αδυναμία ούρησης (επίσχεση ούρων)
Ένα ξεχωριστό σύμπτωμα, που πρέπει να αναφερθεί, είναι η επιτακτικότητα, δηλαδή το αιφνίδιο, έντονο και δυσάρεστο αίσθημα προς άμεση και αναγκαία ούρηση. Δεν πρέπει να συγχέεται με την έπειξη, η οποία είναι το φυσιολογικό αίσθημα για ούρηση.
Παρόλα αυτά, το ίδιο μέγεθος προστάτη σε δύο διαφορετικούς άντρες μπορεί να επιφέρει τελείως διαφορετικά συμπτώματα. Κι αυτό, γιατί η περιγραφή των συμπτωμάτων είναι υποκειμενική. Για το λόγο αυτό, τα συμπτώματα μπορούν να αξιολογηθούν με τη βοήθεια ενός ειδικού ερωτηματολογίου, του IPSS (International Prostatic Symptoms Score).
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η μεγέθυνση του προστάτη δεν είναι η μόνη αιτία αυτών των συμπτωμάτων, καθώς και ότι πέραν των προβλημάτων της ούρησης δημιουργούνται σημαντικά ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητα, τη σεξουαλική ζωή και συνολικά την ποιότητα ζωής των αντρών. Ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει κάποιο νευρολογικό νόσημα (πχ πολλαπλή σκλήρυνση ή ν. Parkinson), θα πρέπει να αναζητείτε τη συμβουλή εξειδικευμένων κέντρων.
Το μέγεθος του προστάτη, επίσης, δεν έχει ευθεία συσχέτιση με την ανάπτυξη του καρκίνου, ακόμη κι αν αυτή η μεγέθυνση παραμείνει χωρίς θεραπεία. Η αύξηση του μεγέθους και ο καρκίνος του προστάτη είναι ασθένειες των αντρών άνω των 50 ετών, γι’ αυτό και η τακτικήπαρακολούθηση από τον ουρολόγο σας αποτελεί το μοναδικό τρόπο πρόληψης οποιασδήποτε πιθανής βλάβης.
Κατεβάστε το Ερωτηματολόγιο IPSS (International Prostatic Symptoms Score)ΚΑΘΕ ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΛΕΓΧΩ ΤΟΝ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ; ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ;
Μετά την ηλικία των 50 ετών και ασχέτως με την ύπαρξη των συμπτωμάτων, χρειάζεται ετήσια παρακολούθηση από τον ουρολόγο σας. Σε περίπτωση που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη, η παρακολούθηση πρέπει να ξεκινά νωρίτερα, αλλά αυτό αφορά την πρόληψη της κακοήθειας.
Η επίσκεψη στον ουρολόγο κάθε έτος είναι απαραίτητη για να ελέγχεται η πρόοδος του μεγέθους του προστάτη, η εμφάνιση και η εξέλιξη των συμπτωμάτων και η επιλογή της θεραπείας, εάν χρειάζεται. Ο γιατρός σας θα λάβει το απαραίτητο ιατρικό ιστορικό και θα προχωρήσει στην κλινική εξέταση. Αυτό, συνήθως, περιλαμβάνει την ψηλάφηση των όρχεων και του πέους, αλλά κυρίως εστιάζεται στη δακτυλική εξέταση του προστάτη, την ψηλάφηση δηλαδή του αδένα μέσω του πρωκτού με το δάχτυλο (δείκτης). Θα πρέπει να είστε διατεθειμένοι να υποβληθείτε στη δακτυλική εξέταση, γιατί είναι πολύ απλή, όχι ιδιαίτερα επώδυνη, εύκολη, γρήγορη και χωρίς επιπλέον κόστος. Μάλιστα, από μονή της μπορεί να βάλει κατά προσέγγιση διάγνωση για το μέγεθος του προστάτη, αλλά και να θέσει την παραμικρή υποψία για την ύπαρξη ή όχι καρκίνου.
Ο ουρολόγος σας πιθανότατα θα σας ζητήσει να κάνετε μια απλή εξέταση των ούρων για τον αποκλεισμό λοίμωξης ή κάποιου άλλου παράγοντα που προκαλεί προβλήματα στην ούρηση. Ο αιματολογικός έλεγχος αφορά την εξέταση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA), για τον προσδιορισμό της πιθανής ύπαρξης καρκίνου του προστάτη. Επίσης, ένα υπερηχογράφημα της ουροδόχου κύστης προ και μετά ούρησης, του προστάτη και των νεφρών είναι απαραίτητο. Αυτό μπορεί να γίνει από τον ουρολόγο σας ή από ακτινολογικό εργαστήριο. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να μετρηθεί το μέγεθος του προστάτη, ο όγκος των ούρων που μπορεί να παραμένουν εντός της ουροδόχου κύστης μετά την ούρηση, αλλά και να μελετηθεί η μορφολογία των νεφρών. Στις περιπτώσεις τυπικής παρακολούθησης της μεγέθυνσης του προστάτη δεν απαιτείται επιπλέον απεικονιστικός έλεγχος (πχ αξονική ή μαγνητική τομογραφία).
Στα πλαίσια του πλήρους ελέγχου, συχνά συστήνεται μια απλή εξέταση, που ονομάζεται ουρο-ροομετρία, η οποία περιλαμβάνει μια ελεύθερη ούρηση σε ένα ειδικό καταγραφικό μηχάνημα. Επιπλέον, μπορεί να ζητηθεί για να συμπληρωθεί ένα ειδικό ημερολόγιο της ούρησης, όπου καταγράφονται οι καθημερινές συνήθειες κατανάλωσης υγρών και ουρήσεων και μπορεί να φανεί χρήσιμο, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου αναφέρεται νυχτερινή ούρηση (Παραπομπή 2). Σε περίπτωση που όλος ο προηγούμενος έλεγχος επιφέρει επιπλέον διαγνωστικά διλλήματα, μπορεί να σας ζητηθεί επιπλέον διερεύνηση με ουροδυναμικό έλεγχο. Η εξέταση αυτή είναι η μοναδική που μπορεί να ελέγξει με ακρίβεια τη λειτουργεία της ουροδόχου κύστης, ιδίως όταν υποπτευόμαστε ότι τα προβλήματα στην ούρηση δεν οφείλονται μόνο στη μεγέθυνση του προστάτη. Θα πρέπει να γνωρίζουμε, ότι η εξέταση περιλαμβάνει τη σύνδεση του ασθενούς σε ένα ειδικό μηχάνημα καταγραφών, μέσω ενός λεπτού καθετήρα στην ουροδόχο κύστη και ενός μικρού ξεφούσκωτου μπαλονιού στο ορθό. Ο ουροδυναμικός έλεγχος έχει πολύ συγκεκριμένες ενδείξεις, οι οποίες θα αναγνωριστούν από το γιατρό σας.
Ο γιατρός σας θα εκτιμήσει τα αποτελέσματα όλου του ελέγχου και θα σας συμβουλεύσει για τα επόμενα βήματα.
Κατεβάστε το Ειδικό Ημερολόγιο της Ούρησης
ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΩ ΘΕΡΑΠΕΙΑ;
Η αξιολόγηση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων μπορεί να γίνει με τη βοήθεια του γιατρού σας και με την εκτίμηση των αποτελεσμάτων του παραπάνω ελέγχου. Σε ήπιες και μέτριες περιπτώσεις, μπορεί κανείς να υποβάλλεται σε απλή παρακολούθηση σε συνεννόηση με το θεράποντα ουρολόγο και με τον τακτικό έλεγχο, όπως αυτός περιεγράφηκε πιο πάνω. Για τη βελτίωση της καθημερινής ποιότητας ζωής συστήνεται η επαρκής λήψη υγρών, η αποφυγή κατάχρησης διουρητικών ουσιών (πχ καφεΐνης, αναψυκτικών, αλκοόλ), η όσο το δυνατό προγραμματισμένη και ελεύθερη ούρηση (χωρίς σπρώξιμο με την κοιλιά), αποφυγή λήψης τροφών που φαίνεται να επιδεινώνουν τα συμπτώματα (συνήθως λιπαρές και πικάντικες τροφές), σωματική άσκηση και αποφυγή οποιουδήποτε παράγονται επηρεάζει αρνητικά την ούρηση (πχ έκθεση στο κρύο). Συχνά, θα χρειαστεί η συνδρομή γιατρών άλλων ειδικοτήτων, ώστε να ρυθμιστεί η επιπλέον φαρμακευτική αγωγή που πιθανά λαμβάνεται για λόγους μη ουρολογικούς (πχ ρύθμιση της ώρας λήψης των διουρητικών φαρμάκων).
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΜΕ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ;
Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει για την ανάγκη έναρξης θεραπείας, ανάλογα με τα αποτελέσματα του ελέγχου. Συνήθως πρόκειται για φαρμακευτική αγωγή, η οποία συνίσταται στην περίπτωση που τα συμπτώματα είναι δυσβάσταχτα από τον ασθενή. Η αγωγή που συστήνεται για την διευκόλυνση της ούρησης είναι οι λεγόμενοι α- blockers (ταμσουλοσίνη, αλφουζοσίνη, σιλιδοσίνη). Η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων αυτών γίνεται άμεσα αντιληπτή και η ούρηση βελτιώνεται γρήγορα. Οι συχνότερες παρενέργειες αφορούν τις διαταραχές εκσπερμάτισης και την ορθοστατική υπόταση.
Εάν το μέγεθος του προστάτη είναι μεγαλύτερο από 35cc3, τότε ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει το συνδυασμό του α-blocker με ένα ακόμη φάρμακο από την κατηγορία των αναστολέων της 5α-ρεδουκτάσης. Τα φάρμακα αυτά βοηθούν ακόμη περισσότερο, αλλά με πιο αργή εξέλιξη της αποτελεσματικότητάς τους, φτάνοντας στη μέγιστη δράση τους σε 3-6 μήνες. Παρακολουθώντας ταυτόχρονα το PSA, θα δείτε σταδιακή μείωσή του περίπου στο 50% της αρχικής του τιμής, μετά το πρώτο εξάμηνο θεραπείας. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η μείωση αυτή είναι ψευδής και δε σημαίνει ότι απομακρύνεται η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη και η παρακολούθηση οφείλει να συνεχίζεται σχολαστικά. Μια ενοχλητική ανεπιθύμητη δράση της προσθήκης του επιπλέον φαρμάκου μπορεί να είναι η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας.
Αν συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα, όπως συχνουρία ή επιτακτικότητα, τότε μπορεί να μπορεί να προστεθεί συμπληρωματική αγωγή στον α-blocker με αντιχολινεργικά φάρμακα ή β3-αγωνιστές. Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει για την ένδειξη αυτής της αγωγής, ανάλογα με τα ευρήματα του αρχικού του ελέγχου. Τα αντιχολινεργικά πρέπει να χορηγούνται με προσοχή σε ηλικιωμένους ασθενείς, λόγω παρενεργειών από τα υπόλοιπα συστήματα, με κυρίαρχες την ξηροστομία και τη δυσκοιλιότητα. Οι β3-αγωνιστές πρέπει να αποφεύγονται σε ασθενείς με αρρύθμιστη αρτηριακή πίεση.
Πιο πρόσφατα, έχει βρεθεί ότι τα φάρμακα που βοηθούν στην αποκατάσταση της στυτικής δυσλειτουργίας και ιδιαίτερα η ταδαλαφίλη, μπορούν να διευκολύνουν σημαντικά και τα συμπτώματα της ούρησης, όταν χορηγούνται σε καθημερινή δόση των 5mg. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να έχουμε τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος καρδιολόγου.
Η συμπληρωματική θεραπεία με φυτοθεραπεία και ιδίως με εκχυλίσματα του Serenoa Repens μπορεί συστηθεί από το γιατρό σας σε συνδυασμό με οποιοδήποτε από τα παραπάνω σκευάσματα και ιδιαίτερα, όταν υπάρχει η υποψία ή η τεκμηρίωση της φλεγμονής του προστάτη.
Η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να εξατομικεύεται ανάλογα με το γενικότερο προφίλ του ασθενούς, τις καθημερινές του συνήθειες, αλλά και τα πιθανά λοιπά νοσήματα του ιστορικού του.
ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ Η ΩΡΑ ΝΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΗΘΩ; ΠΟΙΑ ΜΕΘΟΔΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΩ;
Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει για την ανάγκη έναρξης θεραπείας, ανάλογα με τα αποτελέσματα του Όταν τα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα ή δεν υποχωρούν παρά τη φαρμακευτική αγωγή, τότε η χειρουργική θεραπεία μπορεί να επιλεχθεί σε συνεννόηση με το γιατρό σας. Υπάρχουν, όμως και περιπτώσεις, όπου το χειρουργείο είναι μονόδρομος. Αυτό θα πρέπει να συμβεί όταν τα ούρα παλινδρομούν στους νοερούς και έχουμε νεφρική ανεπάρκεια, όταν έχουμε επίσχεση ούρων ώστε να απαλλαγούμε από το μόνιμο ουροκαθετήρα και όταν συνυπάρχουν λίθοι (πέτρες) εντός της ουροδόχου κύστης. Υπάρχουν πολλές χειρουργικές μέθοδοι, οι οποίες σκοπό έχουν να απαλλάξουν τον ασθενή από την οποιαδήποτε βλάβη και να ανακτήσει την ποιότητα ζωής του. Η ανοιχτή προστατεκτομή και η διουρηθρική αφαίρεση του προστάτη είναι ευρέως διαδεδομένες, με τη διουρηθρική επέμβαση να είναι η πιο συχνή μέθοδος. Επιπλέον, υπάρχουν μέθοδοι εξάχνωσης του προστάτη ή τοποθέτησης ενός stent διάνοιξης, ώστε να διευκολύνεται η ροή των ούρων. Υπάρχει σημαντική τεχνολογική εξέλιξη των χειρουργικών μεθόδων και στο μέλλον αναμένεται να προστεθούν και πιο σύγχρονες παρεμβάσεις.
Πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι προσφερόμενες χειρουργικές επεμβάσεις έχουν υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας, μικρή νοσηλεία και χαμηλά ποσοστά επιπλοκών, ενώ μόνο η ανοιχτή προστεκτομή έχει συσχετιστεί με αυξημένες πιθανότητες μετάγγισης αίματος. Συνεπώς, η επιλογή της χειρουργικής μεθόδου έχει να κάνει με την ικανότητα και την εμπειρία του ουρολόγου σας στη μέθοδο που θα σας προτείνει. Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν είναι όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις κατάλληλες για όλους τους ασθενείς και ο γιατρός σας θα πρέπει να συνυπολογίσει το ατομικό σας προφίλ ως ασθενή, ώστε να σας προτείνει την καταλληλότερη μέθοδο για εσάς.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κατά τα χειρουργεία αυτά αφαιρείται το αδένωμα του προστάτη, ένα περιφερικό τμήμα του δηλαδή, και όχι ολόκληρος ο αδένας, συνεπώς η τακτική παρακολούθηση με PSA, θα πρέπει να συνεχίζεται κανονικά.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΑΜΑΙ:
- προστάτης αδένας υπάρχει σε όλους τους άντρες και μεγαλώνει κατά την πρόοδο της ηλικίας
- συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά την ηλικία των 50 ετών και διαφέρουν ανά ασθενή
- ο έλεγχος από τον ουρολόγο πρέπει να γίνεται ετησίως μετά τα 50 έτη και ανεξάρτητα από την ύπαρξη των συμπτωμάτων
- η φαρμακευτική θεραπεία θα επιλεγεί από σε συνεννόηση με το γιατρό σας και μπορεί να είναι μονοθεραπεία ή συνδυασμός φαρμάκων
- οι χειρουργικές μέθοδοι είναι αποτελεσματικές και πρέπει να επιλέγονται ανάλογα με το προφίλ του ασθενή και την εμπειρία του θεράποντος ουρολόγου.
